XƠ GAN

• ĐN : Là qtrinh xơ hóa lan tỏa và hình thành khối ↑ sinh có cấu trúc bất thường.
• Hậu quả của tình trạng viêm mạn tính do n` nhóm n.nhân khác nhau
• Phân chia: 3 loại: Nốt nhỏ ( <3mm, xơ gan rượu) - Nốt lớn (>3mm, khối lớn +/- bao gồm mạch của hệ thống cửa) - Hỗn hợp (cả nhỏ + toà dần thành cục to).

1. N.NHÂN

• Phổ biến: Do viêm gan virus ( B, C, D), và do Rượu (90%)

2. LS

1. Còn bù: Các tr/c nhẹ, ko ảnh hưởng n` đến cs người bệnh

• Cơ năng:
  • Mệt, chán ăn, ↓ cân, đau HSP.
  • Có các đợt chảy máu mũi hoặc bầm da
  • Hđ tình dục kém
• Thực thể:
  • Vàng da nhẹ, sạm da từng đợt
  • Giãn mao mạch dưới da: cổ lưng, ngực hoặc có sao mạch
  • Gan to, sắc, mật độ cứng, bờ tù. Lách +/- mấp mé bờ sườn

2. Mất bù:

• Hội chứng suy tế bào gan
  • Ăn kém, mệt n`
  • Xuất huyết dưới da n` lần, n` nơi
  • Có các đợt sốt nhẹ
  • Vàng da từ nhẹ đến nặng
  • Phù 2 chi, mềm, lõm
  • Cổ chướng, gan to
  • DH Flapping tremor ( Run tay khi đưa tay ra trc và giữ nguyên tư thế)
  • RL thần kinh tâm thần
• HC ↑ áp cửa
  • Lách to, gan to
  • Tuần hoàn bàng hệ cửa chủ
  • Giãn TM thực quản

3. CLS

1. Hóa sinh:

• Men gan: ALT, AST: cao vừa phải/ bt
• GGT: cao trong xơ gan, nhất là do rượu hoặc vàng da tắc mật
• Albumin ↓. IgG, Ig M ↑ (do tình trạng viêm mạn và đợt cấp của viêm tái diễn)

2. Đông máu: Tỷ lệ PT ↓ ( đông máu ngoại sinh- Gan kém tổng hợp hầu hết các yt đông máu)
3. CTM: bt hoặc thiếu máu, thiếu sắt, tiểu cầu ↓
4. SA:

• Nhu mô không đồng nhất, sáng hơn bt, các phân thùy k.thước ko đều
• TMC, TM lách, mạc treo tràng trên giãn
• Lách ↑ k.thước, cổ trướng
• Tràn dịch màng phổi

5. Chụp CT: vừa CĐ, vừa loại trừ K gan
6. Khác

• MRI: Phân biệt các khối ↑ sinh và K gan GĐ sơm
• Đo độ đàn hồi gan (F1-F4) và sinh thiết gan: TH có nghi ngờ CĐ

4. CĐ

1. X Đ: LS và CLS
2. Phân biệt:

• Gan to trong suy tim và viêm dày dính màng ngoài tim
• Viêm gan mạn
• Ung thư gan
• Các TH có cổ trướng: Lao màng bụng, HC thận hư

3. TIÊN LƯỢNG:

• Bảng điểm Child Pugh: Loại cũ (SGK) và mới (???)
• Phân loại theo LS:
  • gd 0 (bt), gd 1 (ko cổ chướng, có giãn TM thực quản, phình vị) à Xơ gan còn bù
  • gd 2 (có cổ trướng, có hoặc ko giãn TM thực quản), gd3 (giãn VỠ tm thực quản, có hoặc ko cổ chướng) à Xơ gan mất bù.

4. BC

• Chảy máu do ↑ áp mạch cửa: Giãn vỡ TM thực quản, phình vị, hang vị, tá tràng à tùy thuộc mức độ xơ gan.
• Bệnh não gan: ↑ NH3 máu, a/h lên thần kinh.
• Cổ chướng
• HC gan thận: Khi creatinin >1,5 mmol/dl (> 150µmol/l)> Có 2 typ: (1) tiến triển nhanh trong 2 tuần, creatinin > 250 µmol/l và (2) Tiến triển chậm
• Hạ Na máu: 20-30% BN xơ gan ( <130mEq/l), khi có cổ trướng n`
• HC gan phổi: ít gặp, do thiếu máu ở ĐM phổi và giãn mạch máu trong phổi,tràn dịch MP, gây RL thông khí tưới máu.
• Ntr dịch cổ chướng: Tự phát, thường gặp.E.Coli, liên cầu nhóm D ( từ đường tiêu hóa), CĐ khi BC đa nhân >250 tb/ml
• Huyết khối TM cửa: 40% xơ gan gặp b/c này:  Dòng máu chảy chậm khi có ↑ áp cửa.
• Ung thư hóa: 80% BN K gan xh trên nền gan xơ

5. ĐTR

1. Chế độ sinh hoạt:

• Còn bù: như bt, tránh làm nặng, ăn nhạt và kiêng bia rượu
• Mất bù: Nghỉ ngời hoàn toàn
• Ko dùng an thần, paracetamol liều cao
• Đủ năng lượng: 30-40 Kcal và 1,2-1,5g protein/kg cân nặng. Khi có bệnh lý não gan, ↓ xuống 0,8-1g/kg. Ko dùng thịt đỏ, ưu tiên đạm phân nhánh và thực vật
• Nên có 1 bữa phụ tối trc khi ngủ

2. Đtr NN

• Do viêm gan B: Lamivudin, Entercavir, Tenofovir…
• Do viêm gan C: Xem xét đtri bằng Peg- interferon + Ribavirin cho các trường hợp xơ gan gd đầu.
• Xơ gan rượu: Ngừng rượu, xem xét dùng Corticoid
• Xơ gan mật tiên phát: Dùng acid ursodeoxycholic

3. Đtr bc:

• Cổ chướng: Hạn chế muối, dùng lợi tiểu kháng Aldosteron (vì Aldosterol đc chuyển hóa ở gan), và Furosemid. Nếu nặng, nối thông hệ TM cửa và TM trên gan ( TIPS)
• HC não gan: ↓ pr ăn vào, cung cấp đạm phân nhánh, thụt Lactulose làm sạch ruột, dùng KS (Neomycin, Rifamicin, Ciprofloxacin, Metronidazol)
• Giãn vỡ TM thực quản: Cầm máu nội soi, dùng thuốc vận mạch (Somatostatin, Octreotid, Terlipressin). Nối thông các hệ TM ( TIPS)
• Ntr dịch cổ trướng: Cefotaxim, Ciprofloxaxin, Rifamicin
• HC gan thận: Ngừng lợi tiểu, dùng human albumin, Octreotid và midodrin, Terlipressin (giãn đm thận)
• Hạ Na máu: Hạn chế dịch, nước. Dùng muối ưu trương TM. Cân nhắc dùng Albumin (Giữ áp lực lòng mạch). Dùng thuốc ức chế repceptor V2 ( tại ống lượn xa) để ức chế tình trạng giữ nước (thuốc: lixivaptan, satavaptan, tolvaptan).

4. Đtr dự phòng

• Giãn vỡ TM thực quản: Thắt búi giãn qua nội soi, sử dụng ức chế β GC
• Ntr dịch cổ chướng: Ciprofloxacin, Cepha 3
• Bệnh lý não gan: Lactusose uống hoặc thụt.

5. Ghép gan: Xơ gan nặng, mất bù, tiến triển nhanh dễ tử vong