TỔN THƯƠNG GAN DO RƯỢU
CHIA SẺ MIỄN PHÍ ĐỌC LẠI KHI CẦN
___
Ths BSNT Nguyễn Huy Thông
🆎🆎🆎🆎🆎🆎
Tổn thương gan do rượu (Alcohol-associated liver disease - ALD) là một bệnh lý phức tạp dẫn đến nhiều mức độ tổn thương gan khác nhau, bao gồm gan nhiễm mỡ đơn thuần (steatosis), viêm gan do rượu (steatohepatitis/alcoholic hepatitis - AH), xơ hóa, xơ gan, và thậm chí là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC).
Bệnh sinh của tổn thương gan do rượu được xác định dựa trên hai cơ chế chính: tổn thương tế bào trực tiếp do ethanol và tổn thương gián tiếp thông qua việc lan truyền viêm nhiễm.
💎💎💎💎💎💎
--------------------------------------------------------------------------------
1. Tổn thương tế bào trực tiếp (Primary/Direct Damage)
Phần lớn (khoảng 90%) ethanol được hấp thụ sẽ được chuyển hóa tại gan. Quá trình chuyển hóa này gây ra tổn thương trực tiếp cho tế bào gan.
• Chuyển hóa Ethanol và Acetaldehyde: Ethanol được chuyển hóa oxy hóa thành acetaldehyde. Acetaldehyde là chất gây độc tế bào (cytotoxicity) thông qua việc tạo thành các phức hợp protein adducts.
Các enzyme chính tham gia vào quá trình này bao gồm alcohol dehydrogenase (ADH) và cytochrome P450 2E1 (CYP2E1).
• Stress Oxy hóa: Quá trình chuyển hóa ethanol kích hoạt các loại oxy phản ứng (ROS) và gây ra tình trạng tăng stress oxy hóa. Đồng thời, nó làm giảm lượng dự trữ chất chống oxy hóa của gan. Stress oxy hóa là một cơ chế cơ bản trong sinh bệnh học ALD.
• Rối loạn chức năng tế bào: Quá trình chuyển hóa này cũng kích hoạt các con đường gây tổn thương cấp độ tế bào, bao gồm rối loạn chức năng ty thể (mitochondrial dysfunction), stress lưới nội chất (endoplasmic reticulum stress), và kích hoạt các con đường chết theo chương trình/hoại tử (apoptosis/necrosis).
2. Tổn thương gián tiếp và Viêm (Indirect Injury via Inflammation Propagation)
Tổn thương gián tiếp xảy ra chủ yếu thông qua sự thay đổi trong trục ruột-gan (gut-liver axis), dẫn đến môi trường gan ngày càng viêm nhiễm.
A. Rối loạn Trục Ruột-Gan
• Rối loạn Vi khuẩn chí (Dysbiosis): Việc tiêu thụ rượu gây ra rối loạn vi khuẩn chí đường ruột.
• Giảm hàng rào ruột: Ethanol làm giảm hiệu quả của hàng rào ruột, dẫn đến tăng tính thấm thành ruột.
• Sự di chuyển của PAMPs: Sự kết hợp giữa rối loạn vi khuẩn chí và tăng tính thấm thành ruột tạo điều kiện cho các mô hình phân tử liên quan đến mầm bệnh (Pathogen-associated molecular patterns - PAMPs) di chuyển (translocation) từ ruột qua thành ruột vào hệ thống tĩnh mạch cửa và gan.
PAMPs bao gồm Lipopolysaccharide (LPS), cũng như các nội và ngoại độc tố có nguồn gốc từ vi khuẩn và nấm (ví dụ: Enterococcus faecalis, nấm Candida).
B. Kích hoạt Phản ứng Miễn dịch Bẩm sinh
Khi đến gan, PAMPs (như LPS) kích thích phản ứng miễn dịch bẩm sinh:
• Kích hoạt Tế bào Kupffer: LPS, khi kết hợp với protein gắn LPS (LBP), liên kết với các thụ thể trên bề mặt đại thực bào thường trú của gan, cụ thể là tế bào Kupffer.
• Thụ thể TLR4: Phức hợp LPS + LBP liên kết với thụ thể Toll-like receptor 4 (TLR4). Sự kích hoạt này chỉ xảy ra khi có yếu tố biệt hóa tủy-2 (MD2) tham gia vào việc liên kết TLR4 với phức hợp LPS + LBP.
• DAMPs: Ngoài PAMPs, các mô hình phân tử liên quan đến tổn thương (Damage-associated molecular patterns - DAMPs) giải phóng từ các tế bào gan bị tổn thương cũng góp phần gây ra tổn thương gián tiếp.
_____
🪫🪫🪫🪫
C. Phản ứng Viêm và Tuyển mộ Tế bào Miễn dịch
• Giải phóng Yếu tố Viêm: Sự kích hoạt trên dẫn đến việc giải phóng các yếu tố viêm.
• Cytokine và Chemokine: Gan nhiễm rượu có đặc trưng là tăng cường môi trường viêm, với các cytokine như Interleukin (IL) và Tumor Necrosis Factor (TNF). Protein như CXCL8 (C-X-C motif ligand 1/IL-8) được xác nhận là biểu hiện cao trong gan của bệnh nhân viêm gan do rượu (AH), thúc đẩy việc tuyển mộ các tế bào viêm.
• Tế bào Miễn dịch: Bệnh nhân AH có sự rối loạn thâm nhiễm miễn dịch rõ rệt. Mức độ thâm nhiễm của đại thực bào M1 tăng lên đáng kể. Ethanol làm tăng biểu hiện của CXCL8 và CTNNA1 trong tế bào B và tế bào NKT, từ đó tăng cường giải phóng cytokine gây viêm và ức chế sản xuất IgG.
🪫🪫🪫🪫
• Chết tế bào liên quan đến kim loại: Các nghiên cứu gần đây cho thấy điểm số của ferroptosis (chết tế bào phụ thuộc sắt) và cuproptosis (chết tế bào phụ thuộc đồng) cũng tăng ở bệnh nhân AH và có mối tương quan dương tính với đại thực bào M1.
🪫🪫🪫🪫
Viêm gan cấp do rượu (Acute alcohol-associated hepatitis - AH) là biểu hiện cấp tính của ALD và xảy ra khi tổn thương liên quan đến các con đường bệnh sinh này vượt qua khả năng tái tạo của gan. AH có tiên lượng xấu, với tỷ lệ tử vong từ 30% đến 40% trong 28 ngày.
#nguyenhuythong
#onthinoitru
#viemtuycap
#viemgan
#bacsinoitru
