NGHE TIM - NGHỆ THUẬT BỊ LÃNG QUÊN

- Thăm khám tim mạch từ trước khi ra đời của siêu âm tim từng được ví như một môn nghệ thuật. Học nghe tim cũng giống như học chơi một môn nhạc cụ vậy. Bác sĩ tim mạch thời đó phải mất từ 2-3 năm để hoàn thiện kĩ năng này.
- Đầu tiên họ phải học và hiểu các chu chuyển tim, sau đó tự hình dung ra trong đầu một hình ảnh giả lập cách máu di chuyển trong các vòng tuần hoàn. Tiếp theo sẽ học cơ chế các tiếng tim, tại sao có các tiếng tim và các âm thổi, và tiếp tục phải hình tượng ra cách các van đóng mở trong đầu mỗi khi nghe các tiếng tim. Thời đó dùng tâm thanh đồ để thấy “hình dạng” các sóng âm và nghe nhiều lần để kiểm chứng lại. Sinh lý và sinh lý bệnh hệ tim mạch được học rất kĩ để áp dụng vào suy luận.
- Từ các dữ kiện và âm thanh nghe được, họ dựng lên một mô hình bệnh hợp lý nhất cho từng cá thể. Ví dụ, khi nghe một bệnh nhân có âm thổi tâm thu lớn dọc liên sườn 2 cạnh ức phải, họ sẽ liên hệ vị trí đó với ổ van động mạch chủ và tiếp tục nghe dọc theo đường đi của động mạch chủ để tìm hướng lan, sau đó cho bệnh nhân ngồi cúi về trước để tăng cường độ âm này. Một hình ảnh dòng chảy cuộn ở van và đỉnh tâm thu đến muộn được dựng lên trong đầu bác sĩ và kết hợp với mạch cảnh nảy yếu, đỉnh lên chậm, huyết áp thấp, giúp họ đưa ra một chẩn đoán hẹp van động mạch chủ. Thuốc giãn mạch và hạ áp sẽ được dùng rất cẩn thận.
- Ngay cả lĩnh vực loạn nhịp các bác sĩ cũng phải tìm cách để thăm khám dựa trên những dữ kiện nhỏ nhất trước khi cho đo điện tim, ví dụ như một bệnh nhân nhịp nhanh thì họ sẽ lắng nghe và phân tích tiếng T1. Nếu T1 hằng định thì sự tương hợp nhĩ thất vẫn còn và đó là nhịp nhanh trên thất, còn nếu T1 thay đổi qua từng nhịp tim thì có sự phân ly nhĩ thất và đó là nhịp nhanh thất.
- Quy trình trên khó và cần thời gian nhiều tới mức nó được ví như nhạc sĩ Beethoven khi ông viết bản Symphony số 9, lúc đó ông đã bị điếc và hoàn toàn dựa vào tưởng tượng và giả lập trong đầu để viết lên đoạn nhạc cho rất nhiều nhạc cụ cùng hoà âm.
- Một bác sĩ thời hiện đại có cách tiếp cận rất khác, bạn hiếm khi thấy bác sĩ tim mạch nghe tim để chẩn đoán bệnh. Họ chỉ nghe tìm tiếng tim bất thường và nếu có họ sẽ cho bệnh nhân đi siêu âm tim, cách này có vẻ chắc và đáng tin hơn. Dần dần không còn ai quan tâm đến thăm khám, bắt mạch, quan sát tĩnh mạch cổ hay nghe tim nữa, trong tương lai nó sẽ có thể trở thành một khái niệm dĩ vãng. Tuy nhiên bác sĩ siêu âm tim đôi khi không làm tim mạch và ở nhiều tình huống cấp cứu lại không có siêu âm tim tại giường thì sẽ rất kẹt.
- Bản thân mình cũng công nhận là cách dựa vào cận lâm sàng tiện hơn nghe tim và biện luận nhiều. Nhưng mình vẫn tìm hiểu sâu về tiếng tim và thăm khám tim mạch vì nhiều lý do. Thứ nhất nó giúp mình nắm sinh lý huyết động, nếu không nắm thì không nghe tim được và điều này có lợi khi cho thuốc. Thứ hai nó giúp mình có khái niệm “nhận định lâm sàng” tức là mình vẫn có một quy trình suy luận và đánh giá bệnh nhân trước khi đẩy đi thăm dò thêm. Và thứ ba đó là đam mê, cảm giác khi thăm khám tim mạch lâm sàng giúp chẩn đoán được bệnh nó thực sự rất là “đã”, mình luôn muốn trải nghiệm cảm giác đó.
- Một chút chia sẻ, các bạn có thể tự lựa chọn hướng đi cho mình và có thể yên tâm nếu cảm thấy vô vọng khi học nghe tim, bạn không cô đơn đâu ?.
Chúc các bạn học tốt.

Dịch và hiệu chỉnh từ bài gốc:
Cardiac Auscultation: Rediscovering the Lost Art - Michael A.ChiznerMD