CÁC NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO: ƯU VÀ NHƯỢC ĐIỂM
Ở bài viết trước, tôi đã giới thiệu với các bạn về Vài trò và Tính chất của tài liệu tham khảo dùng trong Nghiên cứu khoa học trong Y khoa. Hôm nay tôi sẽ giới thiệu với các bạn cụ thể một số nguồn tài liệu tham khảo, đồng thời phân tích ưu điểm, nhược điểm của các nguồn tài liệu này. Các bạn có thể sử dụng để tìm tài liệu trong quá trình học tập, thực hành lâm sàng cũng như phục vụ nghiên cứu khoa học. Tài liệu tham khảo được cụ thể hóa bằng các hình thức phát hành như: Sách (book), bài báo khoa học (articles), luận văn – luận án (thesis), hướng dẫn chẩn đoán – điều trị (guideline), ý kiến chuyên gia, các nghị định – thông tư hướng dẫn (các văn bản quy phạm pháp luật)… Các hình thức phát hành này có thể được lưu trữ và truyền tải trực tiếp (offline) hoặc gián tiếp (online) tới người đọc bằng các nguồn (thư viện) cụ thể. Dưới đây tôi xin chia sẻ một số nguồn mà tôi hay sử dụng để tìm kiếm tài liệu tham khảo:
1. Thư viện các trường đại học:
Đây là một nguồn tài liệu dễ tiếp cận nhất đối với sinh viên y khoa. Thư viện các trường đại học Y cung cấp cho chúng ta hầu như tất cả các hình thức phát hành: sách, bài báo khoa học, luận văn, luận án, khóa luận, guideline…
Ưu điểm:
- Dễ tiếp cận, chi phí thấp (thường free)
- Độ tin cậy cao (tính chính thống cao)
- Tài liệu đa dạng phong phú và được sắp xếp khoa học.
- Lưu trữ các luận văn, luận án, các công trình nghiên cứu do cán bộ nhà trường, học viên, sinh viên hoặc các tổ chức liên kết thực hiện.
Nhược điểm:
- Do lượng tài liệu lớn, người đọc sẽ khó tra cứu, đôi khi mất rất nhiều thời gian để tìm thông tin mong muốn; để khắc phục nhược điểm này, nhiều thư viện đã áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý tài liệu.
- Vì các tài liệu offline nên thường cập nhật chậm hơn các thư viện online.
2. Các tạp chí khoa học tiếng Việt:
Các tạp chí có thể kể đến như: Tạp chí Y học thực hành, Tạp chí Y học dự phòng, Tạp chí Y học Việt Nam, Tạp chí Y học cộng đồng, Tạp chí Y học lâm sàng, Tạp chí Y dược Cần Thơ, Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh…
Ưu điểm:
- Các tạp chí là nơi xuất bản các bài báo khoa học đã được bình phẩm, phê duyệt bởi một hoặc nhiều hội đồng độc lập. Do đó, đây là nguồn tài liệu mang thông tin có giá trị khoa học cao và được cập nhật thường xuyên liên tục.
- Tra cứu thuận tiện, nhanh chóng.
Nhược điểm: thường phải trả phí để được đọc.
3. Các thư viện online tiếng Việt:
Có nhiều website cung cấp các tài liệu tham khảo tiếng Việt với đa dạng các hình thức phát hành: toàn văn các luận văn – luận án, các bài báo khoa học, sách, các báo cáo chuyên đề…Các tài liệu trên các thư viện này hầu hết do các cá nhân tự sưu tầm, đăng tải mà không qua bất cứ hội đồng kiểm duyệt chuyên môn nào.
Ưu điểm:
- Tài liệu đa dạng, phong phú cả về chủng loại và chủ đề
- Tra cứu thuận tiện, dễ dàng
Nhược điểm:
- Đa số phải trả phí
- Các Website này thường không có quy trình kiểm duyệt thông qua hội đồng chuyên môn, do đó các tài liệu này cần được chọn lọc kĩ trước khi sử dụng, khi cần trích dẫn tài liệu cần tìm nguồn gốc chính thống của tài liệu.
4. Các tạp chí quốc tế
Có rất nhiều tạp chí quốc tế như:
- The Journal of the American Medical Association (JAMA)
- TẠP CHÍ NEW ENGLAND JOURNAL OF MEDICINE (NEJM)
- TẠP CHÍ THE LANCET.
- TẠP CHÍ ANNALS OF INTERNAL MEDICINE
- TẠP CHÍ JAMA INTERNAL MEDICINE
- TẠP CHÍ THE BRITISH MEDICAL JOURNAL …
Ưu điểm:
- Các bài báo khoa học được đăng tải quốc tế được kiểm duyệt kĩ lưỡng với quy trình kiểm duyệt khách quan, nghiêm ngặt do đó có giá trị khoa học rất cao.
- Tổng hợp nhiều lĩnh vực chuyên sâu, đa dạng các thiết kế nghiên cứu.
- Bạn có thể tìm thấy các nghiên cứu mới nhất ở bất kì lĩnh vực nào, do đó tính cập nhật rất nhanh.
Nhược điểm:
- Ngôn ngữ: tiếng Anh.
- Hầu hết các tạp chí đều cần trả phí để được khai thác.
5. Các công cụ tra cứu online tiếng Anh
Pubmed: Đây là một thư viện Y khoa trực tuyến uy tín, cung cấp hoặc liên kết với hầu hết các tạp chí Y khoa trên thế giới, cho số lượng tài liệu tham khảo khổng lồ.
Medscape: không chỉ là một thư viện Y khoa, cung cấp các bài giảng, cập nhật phác đồ điều trị, các tóm tắt nghiên cứu khoa học, các ý kiến chuyên gia; Medscape còn là một hệ sinh thái Y khoa tương đối toàn diện.
UptoDate: Sinh viên Y khoa chắc chắn không còn lạ với UptoDate. Đây là một nguồn thông tin giúp hỗ trợ đưa ra các quyết định lâm sàng dựa trên những bằng chứng. Hiểu nôm na UptoDate là một công cụ cung cấp các thông tin cập nhật nhất, có giá trị khoa học đã được chứng minh bằng các nghiên cứu về triệu chứng, bệnh học và đặc biệt là phác đồ điều trị.
Tôi sẽ có một bài viết cụ thể chia sẻ về cách khai thác thông tin từ những nguồn tài liệu đặc biệt này.
-----------
Bs. Ngô Minh Hải
#Nghiên_cứu_khoa_học_trong_Y_khoa
