GIẢI PHẪU TỤY
__________
ÔN THI NỘI TRÚ
HỌC LẠI KIẾN THỨC CƠ BẢN
__________
1. Vị trí và Liên quan:
• Vị trí chung: Tụy là một tạng nằm ở bụng.
• Liên quan với các tạng khác:
◦ Tụy nằm dọc theo mặt phẳng ngang qua môn vị.
◦ Đầu tụy nằm trong vòng cung của tá tràng (hình chữ C) và được tá tràng ôm quanh. Đầu tụy dẹt theo hướng trước-sau.
◦ Phần dưới-trái của đầu tụy có một mỏm gọi là mỏm móc (uncinate process), nhô lên trên và sang trái ở sau các mạch mạc treo tràng trên.
◦ Đầu tụy cùng với phần cố định của tá tràng tạo thành một khối có những liên quan chung.
◦ Mặt sau của đầu tụy liên quan với tĩnh mạch chủ dưới và phần tận cùng của các tĩnh mạch thận. Mỏm móc nằm trước động mạch chủ.
◦ Ống mật chủ đào thành một rãnh ở mặt sau đầu tụy hoặc đi trong mô tụy.
◦ Mặt trước của đầu tụy lúc đầu dính với đại tràng ngang bằng mô liên kết, sau đó trở thành nơi bám của mạc treo đại tràng ngang.
◦ Phần dưới chỗ dính được phủ bằng phúc mạc liên tiếp với lá dưới của mạc treo đại tràng ngang và tiếp xúc với hỗng tràng.
◦ Thân tụy nằm ở trên (cao hơn) và bên trái so với mặt phẳng ngang qua môn vị, trong khi đầu tụy nằm về phía dưới và bên phải.
◦ Đuôi tụy hẹp, thường đi tới sát mặt vị của lách.
◦ Đuôi tụy cùng với các mạch lách di động trong hai lá của dây chằng lách-thận.
• Liên quan với Mạc treo đại tràng ngang: Hai lá của mạc treo đại tràng ngang đi từ mặt trước của đầu tụy và bờ trước thân tụy tới mặt sau đại tràng ngang.
• Liên quan với Túi mạc nối: Tụy nằm ở phía sau phần chính của túi mạc nối. Tụy (tá-tụy) tạo thành giới hạn dưới của tiền đình túi mạc nối và cũng tạo thành giới hạn dưới của lỗ mạc nối.
• Mạch máu: Tĩnh mạch chủ dưới chạy sau đầu tụy. Máu tĩnh mạch từ tụy tập trung về tĩnh mạch cửa (không đổ trực tiếp vào tĩnh mạch chủ dưới).
2. Cấu tạo và Ống tiết:
• Tụy được tạo nên bởi hai loại mô tuyến khác nhau.
• Khối mô tuyến chính là mô tụy ngoại tiết, bao gồm nhiều tiểu thùy. Mỗi tiểu thùy do nhiều nang tuyến hợp nên, và thành của mỗi nang do các tế bào tiết dịch (ngoại tiết) tạo thành.
• Dịch ngoại tiết từ mỗi tiểu thùy được dẫn lưu bởi một ống tiết nhỏ, các ống này hợp lại đổ vào hai ống lớn là ống tụy (pancreatic duct) và ống tụy phụ (accessory pancreatic duct).
Chi tiết về các ống tiết:
• Ống tụy (ống chính): Đi ngang qua suốt chiều dài đuôi tụy và thân tụy. Tới ngang khuyết tụy thì đi chếch xuống dưới và sang phải qua đầu tụy.
◦ Nó cùng với ống mật chủ đổ vào phần xuống tá tràng tại một lỗ ở đỉnh nhú tá tràng lớn (major duodenal papilla).
◦ Ống mật chủ thường hợp với ống tụy thành một đoạn ống chung ngắn trước khi đổ vào tá tràng, đoạn này thường phình ra tạo nên bóng gan-tụy (hepatopancreatic ampulla).
◦ Các thớ cơ vòng ở quanh đầu đổ vào tá tràng của bóng tạo nên cơ thắt bóng gan-tụy.
• Ống tụy phụ: Dẫn dịch của phần trên đầu tụy.
◦ Nó xuất phát từ ống tụy ở nơi ống tụy bắt đầu thay đổi hướng đi và chạy thẳng sang phải đổ vào phần xuống tá tràng tại nhú tá tràng bé (minor duodenal papilla).
3. Mạch máu và Thần kinh:
• Tĩnh mạch: Tĩnh mạch đi kèm động mạch và đổ vào hệ thống tĩnh mạch cửa.
◦ Các tĩnh mạch của thân và đuôi tụy được gọi là các tĩnh mạch tụy. Phần bên trái đổ về tĩnh mạch lách, phần bên phải đổ về tĩnh mạch mạc treo tràng trên.
◦ Các tĩnh mạch của đầu tụy và tá tràng bao gồm: tĩnh mạch tá-tụy sau trên đổ về tĩnh mạch cửa, các tĩnh mạch tá-tụy đổ về tĩnh mạch mạc treo tràng trên.
◦ Tĩnh mạch lách tiếp nhận các tĩnh mạch tụy, sau đó tiếp nhận tĩnh mạch mạc treo tràng dưới rồi cùng tĩnh mạch mạc treo tràng trên tạo nên tĩnh mạch cửa.
◦ Tĩnh mạch cửa được hình thành do sự hợp lại của tĩnh mạch mạc treo tràng trên và tĩnh mạch lách ở sau cổ tụy.
• Động mạch cấp máu (Đoạn tá-tụy):
◦ Động mạch tá-tụy trên trước và động mạch tá-tụy trên sau (nhánh của động mạch vị-tá tràng) cấp máu cho đầu tụy và tá tràng, và tiếp nối với các nhánh trước và sau của động mạch tá-tụy dưới.
◦ Động mạch tá-tụy dưới (nhánh của động mạch mạc treo tràng trên) chia thành các nhánh trước và sau để cấp máu cho đầu tụy và tá tràng.
• Bạch mạch: Các mạch bạch huyết của tụy đổ vào các hạch tụy-lách nằm dọc bờ trên tụy.
• Thần kinh: Thần kinh chi phối cho tá tràng và tụy gồm những nhánh tách từ đám rối tạng và đám rối mạc treo tràng trên.
GIẢI PHẪU HỌC ĐẠI CƯƠNG Y1
#onthinoitru
#luyenthinoitru
#giảiphẫu
