Quá nhiều câu hỏi gửi đến nhân viên y tế mà câu trả lời là KHÔNG ĐÚNG. Tôi xin chia sẻ phần giải đáp của bạn Mai Nguyen, bác sĩ đang làm việc tại UK và “nguyên trung tướng” chống dịch của chúng tôi
1️⃣ Nhiễm SARS- CoV-2 đồng nghĩa bị bệnh Covid-19: KHÔNG ĐÚNG.
Nhiễm SARS-CoV-2 đơn giản là virus vào cơ thể. Bệnh Covid-19 là khi miễn dịch của cơ thể gây phản ứng quá mẫn dẫn đến tổn thương phổi và nặng hơn là các cơ quan khác. Để nhận định dấu hiệu tổn thương phổi cần theo dõi nồng độ oxy (SpO2). Miễn dịch quá mẫn nếu có thường xảy ra ngày 5-10 từ khi có triệu chứng vì vậy thời gian theo dõi sức khỏe là 10 ngày từ khởi phát triệu chứng.
2️⃣ Nhiễm SARS-CoV-2 phải vào viện điều trị: KHÔNG ĐÚNG.
Nếu đã tiêm vaccine thì 99% triệu chứng nhẹ và ko chuyển thành bệnh Covid-19 theo định nghĩa ở điều (1). Mà ko có bệnh thì ko cần điều trị/chữa cũng ko cần vào viện, miễn là ở nhà kiên trì theo dõi SpO2. Người bị bệnh tiểu đường thì khuyên thêm là cần kiểm tra đường huyết thường xuyên hơn bình thường.
3️⃣ Bệnh Covid-19 có thể điều trị tại nhà: KHÔNG ĐÚNG.
Bệnh Covid-19 có nghĩa là đã có tổn thương phổi (biểu hiện ra là khó thở, tụt oxy) hoặc biến chứng khác. Một khi đã có bệnh thì phải vào viện, vì còn cần nhiều biện pháp theo dõi/thuốc khác chỉ dùng được ở viện, hoặc có các biến chứng chỉ chẩn đoán/điều trị được ở viện.
4️⃣ Test nhanh âm tính là khỏi bệnh: KHÔNG ĐÚNG.
Test nhanh âm tính là nguy cơ lây thấp vì còn ít/ ko còn virus ở đường hô hấp trên. Cái này ko liên quan đến bệnh Covid-19 (ở phổi). Chính khi lượng virus xuống là khi miễn dịch lên và có thể thành quá mẫn và chuyển thành bệnh Covid-19. Vậy nên VD ngày thứ 5 test nhanh âm tính thì ko được chủ quan mà vẫn phải theo dõi SpO2 đủ 10 ngày.
5️⃣ Test PCR dương tính tức là vẫn còn bệnh: KHÔNG ĐÚNG.
Một là như điều (1), ko phải ai nhiễm SARS-CoV-2 cũng có bệnh Covid-19.
Hai là xét nghiệm PCR nhận định đoạn gien của virus, ko phân biệt được virus đó sống hay chết. Nếu một người có miễn dịch bình thường (VD ko uống thuốc ức chế miễn dịch hay bị ung thư máu,...), qua 10 ngày theo dõi và khỏe nhưng PCR vẫn dương tính thì đó là xác virus - ko có khả năng lây bệnh hay gây bệnh. Nhìn chung test lại PCR ở đa số F0 ko có nghĩa lý gì cả, chỉ tốn tiền. Test lại PCR âm hay dương cũng không liên quan gì đến nguy cơ hậu covid cả…
6️⃣ Cứ có thuốc uống là tốt: KHÔNG ĐÚNG.
Cần đính chính lại là có thuốc Đúng và uống Đúng thời điểm là tốt. Các thuốc Đúng có thể dùng ở cộng đồng, theo độ quan trọng:
- Vaccine. Thời điểm đúng: sớm nhất có thể ở người lớn và trẻ trên 12t. Loại vaccine thì khó bàn vì là chính sách.
- Corticoid. Thời điểm đúng: khi bắt đầu có dấu hiệu tụt SpO2. Lý do cần đúng thời điểm: dùng sớm quá lúc virus đang nhân chia nguy cơ gây bùng phát nặng hơn, dùng muộn quá (VD do chủ quan ko theo dõi SpO2) thì lỡ thời cơ ngăn chặn tổn thương phổi tiến triển. Dùng 01 liều sau đó xin mời vào viện theo dõi và điều trị tiếp.
- Molnupiravir có nguồn gốc tin cậy. Thời điểm đúng: trước ngày thứ 5 của triệu chứng. Thuốc này dân bảo 'như thần', uống vào test âm rất nhanh - nhưng đọc lại điều (4) thì thấy là test âm rồi vẫn phải theo dõi đủ 10 ngày. Ko dùng được cho phụ nữ có thai. Và mình thì khuyên là nam nữ trẻ tuổi cũng ko dùng.
Phân loại các thuốc và "thuốc" còn lại như sau:
- Thuốc chữa triệu chứng dù ko thay đổi lộ trình bệnh (paracetamol để hạ sốt, oresol bù điện giải)
- Thuốc đã chứng minh ko có tác dụng với Covid-19 và thậm chí có hại: aspirin, hydroxychloroquine, ivermectin, azithromycin, thuốc xanh đỏ,...
- "Thuốc" bổ ko thay đổi lộ trình bệnh (vitamin C, thymomodulin, các thể loại thực phẩm chức năng). Hơi oái oăm là như giải thích ở điều (1), bệnh Covid-19 là bệnh do miễn dịch quá mẫn, thuốc điều trị hiệu quả đều là thuốc ức chế miễn dịch - vậy mà người ta cứ hô hào nhau uống vitamin C để 'tăng sức đề kháng'. À mà nói nhỏ là: vitamin C ko tăng sức đề kháng đâu, nên thôi thích thì uống cũng được.
↘️ Túm lại là bác sĩ Covid có tâm ko phải bs biết viết (đơn thuốc dài), mà là bs biết cách theo dõi và chọn thời điểm để dùng thuốc hay vào viện. Bác sĩ có tâm suốt ngày chỉ hỏi đi hỏi lại SpO2 bao nhiêu như cái đài bị hỏng, nhưng đã tính trước mấy bước nếu SpO2 tụt thì làm gì rồi nên xin hãy chịu khó nghe đài hỏng 10 ngày. Hãy bình tĩnh, không nghe các anh hùng bàn phím và anh hùng kê đơn, không uống đủ các thể loại 'thuốc' vào rồi mang vạ vào thân.
?? Nói thêm là cuộc sống ở Anh sau Omicron đã trở về hoàn toàn bình thường, kể cả trong và ngoài bệnh viện. Có 2-3 tuần rất khó khăn ở đỉnh nhưng rồi dịch tràn qua rất nhanh với tỉ lệ ca nặng và tử vong thấp. Omicron "nhẹ" tất nhiên một phần là do bản thân chủng này, nhưng chủ yếu vẫn là nhờ dân số đã được phủ mũi thứ 3 đủ nhanh - so sánh Anh và Mỹ thì thấy rõ. Mong là với tỉ lệ tiêm mũi 3 như VN, trấn thủ thêm một thời gian rồi Omicron sẽ mau qua.
Ảnh chụp liên hoan với nhóm quản lý và chăm sóc người nhiễm tại nhà. Chỉ từng ấy con người mà cả nghìn bệnh nhân đã đang và tiếp tục theo dõi một cách khoa học và hiệu quả.
Cảm ơn Mai và các bạn thật nhiều.
Nguồn: PGS. Nguyễn Lân Hiếu
