TĂNG FERRITIN MÁU
------
CHIA SẺ KIẾN THỨC NỘI KHOA
🫀🫀🫀🫀🫀🫀🫀
Ths BSNT Nguyễn Huy Thông
ÔN THI BÁC SĨ NỘI TRÚ
______
Sắt là thành phần quan trọng trong cấu tạo hemoglobin, liên quan trực tiếp đến khả năng gắn và vận chuyển oxy của hồng cầu.
Ngoài ra sắt còn tham gia vào nhiều quá trình oxy hóa trong cơ thể.
Vì vậy xét nghiệm định lượng sắt và một số xét nghiệm khác liên quan đến chuyển hóa sắt có vai trò quan trọng trong thực hành lâm sàng.
MỘT SỐ XÉT NGHIỆN THƯỜNG QUY TRONG LÂM SÀNG
____
1- Xét nghiệm định lượng sắt huyết thanh:
🎭🎭🎭🎭🎭
Định lượng sắt huyết thanh là xác định lượng sắt gắn với transferin trong huyết thanh.
- Nguyên lý: định lượng sắt huyết thanh được đo bằng phương pháp đo quang: trong môi trường acid, transferrin bao quanh sắt bị phân tách giải phóng ion sắt tự do. Ion sắt này phản ứng với thuốc thử cho màu đặc trưng.
Mật độ quang của phức hợp màu được đo ở bước sóng 600/800nm tỷ lệ thuận với nồng độ sắt trong mẫu bệnh phẩm.
- Giá trị tham chiếu: 6,6 - 28µmol/L.
- Ý nghĩa lâm sàng:
+ Nồng độ sắt huyết thanh giảm: thiếu máu thiếu sắt, viêm mạn tính, mất máu cấp,... nồng độ sắt huyết thanh đặc biệt giảm trong nhiễm độc cyanocobalamin.
+ Nồng độ sắt huyết thanh tăng: chỉ định bổ sung sắt không đúng, viêm gan cấp, truyền máu nhiều lần, nhiễm sắc tố sắt tiên phát do di truyền gây tăng hấp thu sắt...
🚚🚚🚚🚚🚚🚚🚚
2- Transferrin:
🎭🎭🎭🎭🎭🎭🎭🎭
Transferrin là một glycoprotein được tổng hợp ở gan, có vai trò vận chuyển sắt trong cơ thể. Transferrin có ái lực cao nhất với sắt ba (Fe3+), có thể gắn với một số kim loại khác nhưng không gắn với sắt hai (Fe2+).
Nhờ có receptor đặc hiệu trên màng tế bào, transferrin được vận chuyển vào trong tế bào.
Sau đó sắt được giải phóng trong môi trường acid của lysosom, phức hợp receptor-transferrin quay lại màng tế bào, transferrin trở lại huyết tương để tái sử dụng vận chuyển sắt.
- Nguyên lý: phương pháp miễn dịch đo độ đục.
- Giá trị tham chiếu: 2,0-3,6g/L.
- Ý nghĩa lâm sàng:
+ Transferrin tăng: khi cơ thể tăng nhu cầu sử dụng sắt (phụ nữ có thai), cơ thể thiếu sắt: chế độ ăn thiếu sắt, bệnh lý dạ dày gây giảm hấp thu sắt...
+ Transferrin giảm: khi cơ thể thừa sắt, rối loạn phân bố sắt (viêm mạn tính, khối u…).
🚚🚚🚚🚚🚚🚚🚚🚚🚚
3- Ferritin:
⛷️⛷️⛷️⛷️⛷️⛷️⛷️⛷️⛷️⛷️
Ferritin là protein dự trữ sắt, cấu trúc gồm một lớp vỏ polypeptid và lõi chứa hydroxyd- Fe3+ -phosphate.
Trên bề mặt ferritin có nhiều kênh cho phép tích lũy và giải phóng sắt. Ferritin có mặt ở các tổ chức dự trữ sắt: gan, lách, tủy xương, một phần nhỏ được giải phóng ra huyết thanh.
- Nguyên lý đo: kỹ thuật điện hóa phát quang dựa trên nguyên lý sandwich.
- Giá trị tham chiếu: 30-400µg/L.
- Ý nghĩa lâm sàng:
+ Giảm trong: khi cơ thể thiếu sắt.
+ Tăng trong: khi cơ thể thừa sắt, trong bệnh bạch cầu cấp, ung thư gan, ung thư phổi, ung thư đại tràng...
MỘT SỐ KINH NGHIỆM LÂM SÀNG CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT VỀ FERRITIN
Ferritin là một protein có cấu trúc đa phân tử, có trọng lượng phân tử 450kDa, chứa khoảng 4000 nguyên tử sắt dưới dạng hydroxit phosphat sắt.
________
Lượng ferritin huyết tương có liên hệ tuyến tính với nồng độ sắt ở các mô, như vậy có thể coi ferritin như dạng dự trữ sắt trong nội tế bào cơ thể con người.
⛳️⛳️⛳️⛳️⛳️⛳️
Có 2 nhóm nguyên nhân chính làm tăng feritin máu, có hoặc không có ứ đọng sắt ở các mô. Bệnh có ứ đọng sắt tiên phát phổ biến nhất là bệnh ứ sắt mô di truyền (hemochromatosis) do đột biến gen HFE, gen tham gia vào điều hòa hấp thu sắt ở ruột non. Bệnh hay gặp ở người da trắng và rất hiếm gặp ở người châu Á.
Ở Việt nam, bệnh tăng ferritin có ứ sắt mô thứ phát hay gặp nhất là bệnh beta thalassemia.
_____
💥💥💥💥💥💥
Nguyên nhân tăng ferritin không có ứ đọng sắt ở các mô, hay gặp ở người châu Á gồm viêm gan virus mạn tính, rượu hoặc bệnh gan do rượu và không do rượu, bệnh đái tháo đường hoặc hội chứng biến dưỡng.
🐝🐝🐝🐝🥰
Ngoài ra tăng ferritin máu hay gặp ở người mắc các bệnh mạn tính như viêm đa khớp dạng thấp, bệnh tự miễn, ung thư và suy thận mạn.
______
Kết quả bất thường
🥋🥋🥋🥋🥋🥋🥋
BIỆN GIẢI KẾT QUẢ
Nồng độ ferritin trong máu thấp cho thấy bạn có thể bị thiếu máu. Một số nguyên nhân thường gặp là:
- Thiếu máu do thiếu sắt.
- Phẫu thuật.
- Lọc máu.
- Bệnh lý ruột do viêm.
- Suy dinh dưỡng.
- Phụ nữ mất máu trong kỳ kinh nguyệt.
- Có thai.
🥌🥌🥌🥌🥌🥌🥌
Nồng độ ferritin trong máu tăng thường xảy ra do một số nguyên nhân dưới đây:
- Viêm gan cấp.
- Xơ gan.
- Nhồi máu cơ tim cấp.
- Các thiếu máu khác không do thiếu sắt.
- Bệnh lý viêm mạn tính.
- Bệnh thận mạn.
- Bệnh hemochromatosis.
- Bệnh Hodgkin.
- Cường giáp.
- Bệnh lơ xê mi.
- Bệnh đa hồng cầu (polycythemia).
- Viêm khớp dạng thấp.
Tình trạng viêm nhiễm, bổ sung sắt bằng chế phẩm thuốc, huyết thanh có nồng độ lipid cao, mới truyền máu hoặc mới hiến máu đều có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Xét nghiệm định lượng ferritin có thể được sử dụng độc lập, nhưng thường được kết hợp với một số xét nghiệm máu khác để chẩn đoán phân biệt các loại thiếu máu như:
- Xét nghiệm công thức máu toàn phần (đo lượng hemoglobin và hematocrit).
- Định lượng sắt huyết thanh để đo tổng lượng sắt trong huyết thanh.
- Độ bão hòa transferrin. Transferrin là protein mang ferritin đến các tế bào cần nó.
- Khả năng gắn sắt toàn phần (TIBC) để đo lượng transferrin trong máu.
#ônthinộitrú #nộisoitiêuhoá #bácsĩnộitrú #Nguyễnhuythông #bacsi #BạchMai #luyệnthinộitrú
