TIẾP CẬN BỆNH NHÂN HẠ NATRI MÁU
______
📙📙📙📙📙📙📙
Ths BSNT Nguyễn Huy Thông
CHIA SẺ MIỄN PHÍ ĐỌC LẠI KHI CẦN
______
Để tiếp cận bệnh nhân hạ natri máu, các bước chẩn đoán và phân loại được thực hiện dựa trên nồng độ natri huyết thanh, áp suất thẩm thấu máu (ASTTm), áp suất thẩm thấu nước tiểu (ASTTnt) và thể tích dịch ngoại bào (ECF)
🏕️🏕️🏕️
1. Khái niệm và Dịch tễ
• Hạ natri máu (hyponatremia) được định nghĩa khi nồng độ natri huyết thanh (Na+) thấp hơn 135 mmol/L (hoặc mEq/L).
Nồng độ natri bình thường là 135 – 145 mmol/L.
• Hạ natri máu là tình trạng rối loạn điện giải thường gặp nhất, chiếm khoảng 15 – 20% bệnh nhân nhập viện.
_____
2. Phân loại ban đầu để tiếp cận Trước khi đi vào phác đồ chi tiết, việc phân loại hạ natri máu theo các tiêu chí sau là cần thiết:
• Thời gian khởi phát:
◦ Hạ natri máu cấp tính: Thời gian xuất hiện ≤ 48 giờ.
◦ Hạ natri máu mạn tính: Thời gian xuất hiện > 48 giờ.
• Mức độ nặng:
◦ Nhẹ: Na+ từ 130 - 135 mmol/L
◦ Trung bình: Na+ từ 125-129 mmol/L
◦ Nặng: Na+ < 125 mmol/L
-----
🏜️🖍️🖍️🏜️🏜️🏜️🏜️
3. Các bước tiếp cận theo phác đồ (cơ bản)
💎
Bước 1: Đánh giá nồng độ Natri máu ban đầu
• Tình trạng hạ natri máu được xác định khi [Na+] < 135 mEq/L
💎
Bước 2: Đánh giá Áp suất thẩm thấu máu (ASTTm)
• Nếu ASTTm > 290 mOsm/L (Hạ natri ưu trương)
Đây là tình trạng natri máu thấp do sự hiện diện của các chất hòa tan khác làm tăng áp suất thẩm thấu máu.
Các nguyên nhân thường gặp là tăng đường máu, hoặc do sử dụng Mannitol, Glycine.
__
• Nếu ASTTm từ 275-290 mOsm/L (Hạ natri đẳng trương hay Hạ natri máu giả)
Trong trường hợp này, nồng độ natri thực sự trong pha nước của huyết tương không giảm.
Nguyên nhân bao gồm tăng lipid máu (đặc biệt là triglyceride > 1500 mg/dL) hoặc tăng protein máu (như trong đa u tủy, điều trị Globulin)
Công thức tính phần trăm giảm Na+ do tăng triglyceride là 2.1 x TG (g/dL) – 0.67.
_____
• Nếu ASTTm < 275 mOsm/L (Hạ natri nhược trương - Hạ natri máu thật sự)
Đây là tình trạng hạ natri máu thực sự và cần tiếp tục đánh giá.
💎
Bước 3: Đánh giá Áp suất thẩm thấu nước tiểu (ASTTnt)
Thực hiện khi ASTTm thấp 🎯🎯🎯🎯
• Nếu ASTTnt < 100 mOsm/L hoặc Tỷ trọng nước tiểu (SG) < 1.003
Điều này cho thấy thận đang bài tiết nước tự do một cách thích hợp.
Các nguyên nhân có thể là bệnh uống nhiều (uống quá nhiều nước) hoặc uống lượng bia lớn (beer potomania).
_____
• Nếu ASTTnt > 100 mOsm/L hoặc SG > 1.003
Thận không bài tiết nước tự do một cách hiệu quả. Cần tiếp tục đánh giá thể tích dịch ngoại bào.
💎
Bước 4: Đánh giá Thể tích dịch ngoại bào (ECF) (Khi ASTTnt > 100 mOsm/L)
• ECF tăng (Hypervolemic hyponatremia)
Lâm sàng biểu hiện bằng phù, báng bụng
Các nguyên nhân chính bao gồm suy tim, xơ gan, hội chứng thận hư
• ECF bình thường (Euvolemic hyponatremia)
Bệnh nhân không có dấu hiệu mất nước hay ứ dịch rõ ràng.
Các nguyên nhân bao gồm SIADH (Hội chứng tiết ADH không thích hợp), suy giáp, suy thượng thận.
SIADH là nguyên nhân thường gặp nhất và thường được chẩn đoán loại trừ.
• ECF giảm (Hypovolemic hyponatremia):
Lâm sàng biểu hiện bằng môi khô, véo da (+), tụt huyết áp tư thế.
Các xét nghiệm hỗ trợ có thể bao gồm BUN:creatinine > 10:1 và tăng acid uric
Nguyên nhân là do mất natri nguyên phát (qua da, tiêu hóa, hoặc thận)
Cần tiếp tục đánh giá natri nước tiểu.
________
💎
Bước 5: Đánh giá Nồng độ Natri nước tiểu (Na+ nước tiểu) (Chỉ thực hiện khi ECF giảm)
• Nếu Na+ nước tiểu < 20-30 mEq/L
Mất natri ngoài thận. Các nguyên nhân bao gồm mất nước qua da (như bỏng, đổ mồ hôi, sốt) hoặc qua đường tiêu hóa (như nôn ói, tiêu chảy, dò ruột, dẫn lưu)
• Nếu Na+ nước tiểu > 20-30 mEq/L
Mất natri qua thận. Các nguyên nhân bao gồm bệnh thận mất muối hoặc do sử dụng thuốc lợi tiểu.
_____
4. Các xét nghiệm khác hỗ trợ chẩn đoán
Ngoài các chỉ số trên, một số xét nghiệm khác có thể được yêu cầu để xác định nguyên nhân nền:
• Glucose máu, lipid máu.
• Chức năng tuyến giáp.
• Cortisol máu, test ACTH.
#nguyenhuythong
#luyenthinoitru
#onthinoitru
#bacsinoitru
#hoisuccapcuu
#capcuu
