KHÔNG PHẢI KHÁM SỨC KHỎE LÀ CHỤP X QUANG NGỰC (X-QUANG PHỔI)!
TÓM TẮT
• Không có bằng chứng khoa học mạnh mẽ ủng hộ việc chụp X-quang ngực thường quy trong khám sức khỏe định kỳ ở người không có triệu chứng.
• Chụp X-quang có lợi trong các trường hợp có triệu chứng hô hấp kéo dài, tiền sử bệnh phổi, hút thuốc lá lâu năm hoặc thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh lao, bệnh phổi mạn tính.
• Nếu mục đích là tầm soát ung thư phổi, chụp CT liều thấp (LDCT) là phương pháp hiệu quả hơn so với X-quang ngực thông thường.
Các đề nghị trên được dựa trên các khuyến nghị của các tổ chức y tế thế giới và nghiên cứu y học liên quan đến việc sử dụng chụp X-quang ngực trong kiểm tra sức khỏe định kỳ. Một số nguồn tham khảo chính bao gồm:
1. Hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
•WHO không khuyến cáo chụp X-quang ngực thường quy cho tất cả mọi người trong kiểm tra sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, WHO khuyến nghị sử dụng X-quang để tầm soát lao phổi trong các nhóm có nguy cơ cao (người tiếp xúc với bệnh lao, người nhiễm HIV, người sống trong khu vực có tỷ lệ lao cao).
Nguồn: WHO guidelines on tuberculosis screening (2021).
2. Hiệp hội Lồng ngực Hoa Kỳ (American Thoracic Society - ATS) và Trường Đại học Lồng ngực Hoa Kỳ (American College of Chest Physicians - ACCP)
• Không khuyến nghị chụp X-quang ngực định kỳ cho người khỏe mạnh, không có triệu chứng.
• Nghiên cứu chỉ ra rằng chụp X-quang không hiệu quả trong việc phát hiện sớm ung thư phổi ở nhóm nguy cơ thấp.
• Chỉ nên chụp X-quang khi có triệu chứng hô hấp hoặc yếu tố nguy cơ.
Nguồn: ATS/ACCP Lung Cancer Screening Guidelines (2021).
3. Hướng dẫn của Lực lượng Đặc nhiệm Dịch vụ Dự phòng Hoa Kỳ (USPSTF)
• Không khuyến cáo chụp X-quang ngực định kỳ để tầm soát ung thư phổi ở người không có nguy cơ cao.
• Thay vào đó, USPSTF khuyến nghị chụp CT liều thấp (LDCT) hàng năm cho người hút thuốc lá nhiều (> 20 gói/năm) trong độ tuổi 50-80 để phát hiện sớm ung thư phổi.
Nguồn: USPSTF Lung Cancer Screening Recommendation (2021).
4. Hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam
• Chụp X-quang phổi có thể được sử dụng trong khám sức khỏe định kỳ theo yêu cầu của một số đơn vị, đặc biệt là để tầm soát lao phổi trong cộng đồng.
• Tuy nhiên, không có quy định bắt buộc về việc chụp X-quang thường quy cho người khỏe mạnh.
Kết luận
• Không có bằng chứng khoa học mạnh mẽ ủng hộ việc chụp X-quang ngực thường quy trong khám sức khỏe định kỳ ở người không có triệu chứng.
• Chụp X-quang có lợi trong các trường hợp có triệu chứng hô hấp kéo dài, tiền sử bệnh phổi, hút thuốc lá lâu năm hoặc thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh lao, bệnh phổi mạn tính.
• Nếu mục đích là tầm soát ung thư phổi, chụp CT liều thấp (LDCT) là phương pháp hiệu quả hơn so với X-quang ngực thông thường.
Bs Nguyen Huu Hoa
