CA LÂM SÀNG VÀNG DA DO THẬN ÍT GẶP

👩‍⚕️ Bệnh nhân nữ, 22 tuổi, đang điều trị hội chứng thận hư nguyên phát được 3 tháng. Gần đây, bệnh nhân thấy da lòng bàn tay vàng dần, nhưng sức khỏe vẫn ổn định nên không đi khám sớm, chờ đến đợt tái khám định kỳ.
- Khám lâm sàng:
• Da lòng bàn tay hai bên màu vàng cam rõ, lòng bàn chân cũng vàng nhẹ.
• Củng mạc mắt không vàng, các vùng da khác bình thường.
• Nước tiểu, phân không đổi màu.
• Bụng mềm, không đau; cơ quan khác chưa phát hiện bất thường
- Cận lâm sàng:
• Protein niệu (+) (trước đó +++) → hội chứng thận hư đang đáp ứng
• Ure, creatinin, điện giải, AST, ALT, GGT, FT4, TSH, bilirubin và công thức máu: đều trong giới hạn bình thường.
- Khai thác kỹ hơn về chế độ ăn, bệnh nhân cho biết gần đây ăn ngon miệng hơn (có thể do tác dụng của corticoid), giảm ăn cơm nhưng có ăn thêm bí đỏ, khoai lang.
→ Chẩn đoán ban đầu:
Vàng da tăng carotene (Carotenosis  hoặc carotenoderma) thứ phát do hội chứng thận hư, kết hợp chế độ ăn nhiều carotene.
👉 Biện luận cơ bản:
• Hội chứng thận hư có tăng lipid máu → tăng gắn carotenoid với lipoprotein.
• Ăn nhiều thực phẩm giàu carotene → tăng hấp thu.
• Carotenoid tích tụ trong da → gây vàng da khu trú ở vùng da dày như lòng bàn tay, bàn chân.
Bệnh nhân được tư vấn xét nghiệm định lượng beta-carotene máu, nhưng sau khi tìm hiểu thì hiện tại chưa thực hiện được tại Cần Thơ và Chi phí cao nên bệnh nhân không đồng ý làm XN.
- Xử trí:
• Bệnh nhân được giải thích rõ tình trạng bệnh hiện tại không nguy hiểm và tư vấn điều chỉnh chế độ ăn: giảm bí đỏ, cà rốt, khoai lang, đu đủ…
• Tiếp tục điều trị ổn định hội chứng thận hư, tái khám ngay nếu có vàng mắt, tiểu vàng sậm
✅ Sau 1 tháng, bệnh nhân tái khám ghi nhận tình trạng vàng da lòng bàn tay đã giảm rõ rệt
→ Củng cố chẩn đoán Vàng da tăng carotene!
________________________________________
- Vài dòng chuyên môn:
• Carotene là nhóm chất thuộc họ carotenoid, tan trong lipid, hấp thu tại ruột và gắn với lipoprotein trong máu.
• Carotenoderma là tình trạng tăng carotene máu gây vàng da, thường màu vàng cam, lành tính.
• Có 3 cơ chế chính:
+ Ăn quá nhiều thực phẩm giàu carotene (bí đỏ, cà rốt, đu đủ, khoai lang…)
+ Tăng lipid máu
+ Giảm chuyển hóa carotene 
📌 Phân biệt quan trọng với vàng da do gan (jaundice):
• Carotenoderma: không vàng mắt, bilirubin bình thường, da vàng cam và khu trú.
• Jaundice: vàng da, vàng mắt, thường kèm bất thường gan mật.